-
ماهنامه کارخانه - شماره ۵۰
رویای رشد
چرا دستیابی به تولید پایدار، مستلزم بازنگری در سیاستهای کلان اقتصادی است؟
-
تصویر فریبنده
هوش مصنوعی ابتدا به عنوان یک دستیار برای انجام وظایف روزمره مانند مراقبت از فرزندان یا شستن ظرفها تصور میشد تا انسانها بتوانند به شغل خود بپردازند. اما واقعیت این است که این فناوری در حال تصاحب مشاغل انسانی است و به رقیبی تبدیل شده که ممکن است جایگاههای شغلی را از آن خود کند. این تحول، پرسشی بزرگ را مطرح میکند: چه آیندهای برای انسانها در دنیای پر از هوش مصنوعی خواهد بود؟
-
از تصدیگری به تسهیلگری
در گزارش جهانی سرمایهگذاری ۲۰۲۴ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، اهمیت دولت دیجیتال به عنوان ابزاری برای تسهیل فرآیندهای سرمایهگذاری به وضوح مورد تاکید قرار گرفته است. تغییر از تصدیگری به تسهیلگری در حکمرانی، به معنای کاهش مداخلات مستقیم دولت در فعالیتهای اقتصادی و تمرکز بر ایجاد زیرساختهای نهادی و فنی برای ارتقای فضای سرمایهگذاری است. این روند مستلزم بازنگری در نقش دولت، بهبود شفافیت، کارآمدسازی فرآیندها و پاسخگویی بیشتر نهادهای عمومی است.
-
راهحل کمبود نیروی کار انرژی پاک؛
استعدادهای گمشده کلید نیروی انسانی انرژی پاک
با رشد پرشتاب انرژیهای پاک و موج تقاضا برای نیروی کار ماهر، کمبود متخصص به چالشی جدی بدل شده است. تازهترین گزارش کارشناسان نشان میدهد پاسخ این معضل، در قلب جامعه و در میان نیروهایی نهفته است که بدون مدرک دانشگاهی اما با تجربه، مهارت و اشتیاق، قادرند موتور گذار به انرژی پاک را روشن نگه دارند.
-
برنده نهایی
تایلند، اندونزی و ویتنام در رقابتی فشرده برای جذب سرمایهگذاری در صنعت خودروهای برقی قرار دارند، اما هرکدام با چالشهایی روبهرو هستند. تایلند با مشوقهای مالی، اندونزی با کنترل منابع نیکل و ویتنام با حمایت از وینفست، مسیرهای متفاوتی را دنبال میکنند. با اینحال، وابستگی شدید به چین و خطر اشباع بازار جهانی، چشمانداز موفقیت را نامطمئن کرده است. بسیاری معتقدند، برنده اصلی در رقابت میان این سه کشور را نه دولتها، بلکه استراتژیهای چین تعیین میکند.
-
تمدید مهلت توقف تعرفهها، امیدهای تازه در بازار نفت؛
تعرفهها در حاشیه، نفت در تعادل
با تمدید آتشبس تعرفهای میان آمریکا و چین تا ۱۰ نوامبر، بازارهای جهانی نفت روز سهشنبه شاهد ثبات قیمتی بودند؛ اقدامی که نگرانی از رکود تقاضای انرژی را کاهش داده و نگاهها را به سمت دادههای تورمی آمریکا و مذاکرات حساس ترامپ و پوتین در آلاسکا معطوف کرده است.
-
مهلت سهماهه برای جلوگیری از جنگ تجاری تمامعیار؛
تمدید آتشبس تعرفهای آمریکا و چین
در شرایطی که افزایش تعرفهها تا مرز تحریم کامل تجاری میتوانست جریان صدها میلیارد دلار کالا را متوقف کند، واشنگتن و پکن با تمدید ۹۰ روزه آتشبس تعرفهای، موقتاً از تشدید بحران جلوگیری کردند. طبق توافق جدید، تعرفههای آمریکا بر کالاهای چینی در سطح ۳۰ درصد و تعرفههای چین بر کالاهای آمریکایی در سطح ۱۰ درصد حفظ میشود، هرچند سایه اختلافات ساختاری بر روابط اقتصادی دو قدرت همچنان پابرجاست.
-
بهبود تولید فولاد با رشد ۰٫۷ درصدی در چهارماهه ۱۴۰۴؛
عبور محتاطانه فولاد ایران از بحران برق
آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان میدهد که تولید فولاد میانی کشور در چهار ماهه نخست ۱۴۰۴ به ۱۰.۸۶ میلیون تن رسیده که نسبت به تولید ۱۰.۷۸ میلیون تنی مدت مشابه سال ۱۴۰۳، رشد ۰٫۷ درصدی را ثبت کرده است. این افزایش در حالی رخ داده که محدودیتهای شدید برقی از اردیبهشتماه اعمال شده بود.
-
اعتمادسازی معدنی
آرژانتین، پس از دو دهه سیاستهای مالی سهلانگارانه و کسری بودجهای که در دهه 2010 بهطور متوسط 5درصد تولید ناخالص داخلی بود، در حال بازنویسی داستان اقتصادی خود است. رژیم تشویقی سرمایهگذاری برای پروژههای کلان (RIGI)، با معافیتهای مالیاتی 10ساله و تضمینهای ارزی برای پروژههای بالای 200 میلیون دلار، سیگنالی قوی به سرمایهگذاران جهانی ارسال کرده است. طبق گزارش بانک جهانی، جریان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در بخش معدن آرژانتین در سال 2024 به 2/3 میلیارد دلار رسیده؛ رشدی 40درصدی نسبت به سال قبل. اما این معجزه چطور اتفاق افتاد؟
-
در آستانه توفان
تحولات زیستمحیطی و اقتصادی در خاورمیانه، دیگر یک پیشبینی دور از ذهن نیست، بلکه واقعیتی است که نشانههای آن از هماکنون آشکار شده است. افزایش دما، کاهش منابع آب، تشدید آلودگی و ناآرامیهای اجتماعی، کشورها را وادار به تغییر در سیاستهای توسعهای خود خواهد کرد. این گزارش با نگاه به مطالعه اخیر بانک جهانی، چالشهای اقلیمی ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق را بررسی میکند و شوکهای آینده این کشورها را تحلیل میکند.
-
انفجار مرگبار در کلیرتون آمریکا؛
حادثه در کارخانه ککسازی US Steel با یک فوتی
انفجار در «کلیرتون کوک ورکس»، بزرگترین کارخانه تولید کک در آمریکا و زیرمجموعه شرکت U.S. Steel تاکنون یک کشته، چندین زخمی و دستکم دو نفر مفقود بهجای گذاشت.
-
عملکرد بخش معدن در تیرماه ۱۴۰۴بررسی شد؛
سهام معدنیها روی موج رشد
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، بخش معدن و صنایع معدنی ایران در تیرماه سال ۱۴۰۴، تحولات متعددی را در شاخصهای کلیدی خود تجربه کرده است. این بخش که نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا میکند، در ماههای اخیر با نوساناتی در تولید و فروش شرکتهای بورسی مواجه شده است که میتواند چشمانداز وضعیت صنعت معدن را در سال جاری روشنتر کند.
-
جدیدترین گزارش خانه صنعت، معدن و تجارت اصفهان زیر ذره بین ایراسین؛
نقشه راه بهینهسازی انرژی صنایع اصفهان
نقشه مصرف برق صنعتی اصفهان، در تازهترین گزارش خانه صنعت، معدن و تجارت، چهرهای متفاوت از پراکندگی تولید در استان اصفهان را نشان میدهد؛ از شاهینشهر و میمه که با ۶۸۰ واحد صنعتی ۱۷.۳ درصد برق استان را مصرف میکنند، تا اصفهان با سهمی مشابه، و نجفآباد و کاشان که در ردههای بعدیاند. جالب آنکه شهرستانهایی با صنایع سنگین، مانند مبارکه و لنجان، برخلاف انتظار سهم کمتری از مصرف دارند. این الگوی متنوع مصرف، نهتنها ویژگیهای خاص هر شهرستان را آشکار میکند، بلکه مسیرهای متفاوتی برای بهینهسازی انرژی و تقویت رقابتپذیری صنعت در سراسر استان ترسیم میکند.
-
تله تکنولوژی
این گزارش تحلیلی، به یکی از جدیترین بحرانهای پیشروی صنعت فولاد میپردازد؛ کاهش عیار سنگ آهن و تاثیر آن بر آینده فولاد سبز. با بررسی دقیق شکاف میان عرضه و تقاضای جهانی سنگ آهن با عیار بالا، چالشهای تکنولوژیکی، پیامدهای اقلیمی و فشارهای ژئوپلیتیک، خواننده درمییابد که چگونه این بحران میتواند زنجیره تامین فولاد را متحول، اهداف اقلیمی را تهدید و موقعیت ایران در بازار جهانی را به خطر بیندازد.
-
از غرش کورهها تا سکوت کارخانهها؛
چگونه لهستان از قطب تولید فولاد به بازار مصرف تبدیل شد؟
در حالیکه لهستان روزی قلب تپنده فولاد اروپای مرکزی بود، حالا کاهش ۲۳ درصدی تولید، واردات ارزان آسیایی، تداوم جریان اسلب روسی و قیمت برق سرسامآور، این کشور را به مصرفکننده وابسته بدل کرده است. از تعطیلی کورههای آرسلورمیتال تا فشار سیاستهای سبز، زنجیره فولاد لهستان زیر بار رقابت خارجی و هزینههای داخلی خم شده است.
-
جهش صادرات فولاد ایران در بازارهای جهانی؛
ورق و اسلب پیشتاز شدند، میلگرد عقب نشست
تازهترین گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران میگوید صادرات زنجیره آهن و فولاد کشور در چهار ماهه نخست ۱۴۰۴ با رشد ۱۳ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال، به ۴.۱ میلیون تن و ارزشی بیش از ۲.۳ میلیارد دلار رسیده است. این رشد عمدتاً حاصل عملکرد خیرهکننده محصولات تخت فولادی است؛ جایی که اسلب ۶۱ درصد و ورقهای فولادی تا ۱۷۲ درصد جهش کردهاند. بیلت و بلوم نیز پس از افت سهماهه ابتدایی، با رشد ۱۵ درصدی به مدار صعود بازگشتند، اما ریزش ۳۵ درصدی میلگرد فشار بر بخش مقاطع طویل را ادامه میدهد. در کنار این، جهش کمسابقه ۷۸ درصدی صادرات کنسانتره سنگآهن، نگرانی فولادسازان درباره تأمین ماده اولیه را افزایش داده است.
-
فناوریهای هوش مصنوعی متنباز از گوگل تا صنعت فولاد؛
هوش مصنوعی، فولاد را از نو میسازد
صنعت فولاد در آستانه جهشی تاریخی است؛ جایی که هوش مصنوعی، پردازش متنباز و الگوریتمهای یادگیری ماشین از دل کورهها تا خطوط نورد، تولید را هوشمند، دقیق و کمهزینه کردهاند. از پلتفرم Sentinel آرسلورمیتال با پیشبینی ۱۰۰٪ خرابیها گرفته تا بینایی ماشین با دقت ۹۸٪ در شناسایی عیوب، فناوریهایی چون TensorFlow، Kubernetes و زبان Go اکنون خط تولید فولاد را به قلب انقلاب چهارم صنعتی پیوند زدهاند.
-
حرکت تازه صنعت فولاد ایران به سمت تولید پایدار با اقتصاد چرخشی؛
فولاد سبز در مدار نوآوری و بازیافت
صنعت فولاد ایران با رویکرد تازهای به سوی آیندهای پایدار گام برمیدارد؛ آیندهای که در آن «اقتصاد چرخشی» و «مدیریت پسماند» نقش محوری دارند. این تغییر، از اتکا بر توسعه صرفاً کمی، به سمت بهرهبرداری بهینه از منابع، تولید فولاد سبز و هدفگذاری برای پسماند صفر و کربن خنثی، حرکت کرده و همزمان سودآوری و حفاظت از محیطزیست را در دستور کار دارد.
-
بازسازی توان تولید
سال جاری به سرمایهگذاری در تولید نامگذاری شده است تا توجه ویژهای به توسعه زیرساختها، نوسازی تجهیزات و افزایش بهرهوری در بخشهای مختلف اقتصادی کشور جلب شود. با توجه به چالشهای اقتصادی، تحریمها و نیاز به تقویت تولید ملی، این نامگذاری بهعنوان یک اقدام راهبردی برای جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، بهبود فرآیندهای تولید و رفع موانع اقتصادی صورت گرفته است. هدف آن ارتقای توان رقابتی و ایجاد اشتغال پایدار از طریق رشد پایدار در بخش تولید است.
-
زندگی با روباتها
گزارش فوریه ۲۰۲۵ مجمع جهانی اقتصاد (WEF) و مککینزی با عنوان «مراکز استعدادیابی: ضرورتی در حال تحول برای تولید» بر اهمیت انسانها در صنعت تولید، حتی در عصر سلطه تکنولوژی تاکید دارد. این گزارش هشدار میدهد که بیش از نیمی از نیروی کار تا ۲۰۳۰ نیاز به آموزش مجدد دارند و با نقل داستانهایی از تایلند تا برزیل، ثابت میکند که سرمایهگذاری خلاقانه و محلیسازیشده میتواند هم سود را بالا ببرد و هم زندگی کارگران را دگرگون کند.
-
دیپلماسی نودلی
در حالی که کشورهای آسیایی برای مهار موج جدید تعرفههای ترامپ، پشت درهای کاخ سفید صف کشیدهاند، مشکل اصلی از درون قاره میجوشد: شبکهای پیچیده و ناکارآمد از توافقنامههای تجاری که بهجای تسهیل تجارت، آن را سردرگم کرده است. آسیایی که روزگاری نماد همکاری اقتصادی منطقهای بود، اکنون زیر سایه «اثر کاسه نودل»، گرفتار توافقهای نمادین، قواعد دستوپاگیر و سیاستهای تجاری چریکی شده است. سهم آسیا از تجارت جهانی نیز از سال ۲۰۲۰ رو به کاهش گذاشته است؛ نشانهای از آنکه ماشین تجارت منطقهای نیاز به بازنگری دارد.
-
بازطراحی بازار جهانی مس زیر سایه تعرفه ۵۰ درصدی آمریکا؛
آیا مس نقطه آغاز است؟
رییس جمهور آمریکا در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که از اول اوت، تمامی واردات مس به آمریکا مشمول تعرفه ۵۰ درصدی خواهد شد؛ تصمیمی که کاخ سفید آن را تلاشی برای «بازگرداندن سلطه آمریکا بر صنعت مس» معرفی کرده است. برخلاف روال معمول که نتیجه بررسی وزارت بازرگانی تا نوامبر مشخص میشود، ترامپ چند ماه زودتر و با تعرفهای دو برابر انتظار بازار (۲۵ درصد) اقدام خود را اعلام کرد.
-
کمبود کک فولادسازان بزرگ را به مرز توقف رساند؛
۲ کارخانه هند در آستانه خاموشی
جیاسدبلیو استیل بزرگترین فولادساز هند، با هشدار درباره توقف تولید در ۲ کارخانه، از دولت خواسته سقف واردات کک متالورژیکی کمخاکستر را افزایش دهد؛ درخواستی که در میانه محدودیتهای سخت تجاری و رقابت جهانی برای تأمین این ماده حیاتی مطرح شده است.
-
موج جهانی فولاد به سمت صادرات محصولات با ارزش افزوده میرود؛
فرصت ایران برای ورود به نیمه پرسود تجارت فولاد
گزارش تازه انجمن جهانی فولاد نشان میدهد صادرات غیرمستقیم فولاد جهان طی یک دهه ۲۳ درصد رشد کرده و در سال ۲۰۲۳ تقریباً با صادرات مستقیم برابری کرده است، اما ایران با وجود جایگاهش در میان ۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد، همچنان صادرکننده فولاد خام است و سهم ناچیزی از بازار پُرارزش محصولات ساختهشده دارد.
-
افق گشایی در پیشرانان بورسی؛
روزنههای امید در بورس ظاهر شد
از هفته گذشته نشانههای تغییر در روند برخی نمادها و سپس کلیت بازار سهام نمایان شد و نگاه فعالان بازار نسبت به آینده سرمایهگذاری در بورس تغییر کرد. سرانجام روز شنبه، پس از دو هفته افت متوالی، شاخصها سبز شدند. مجامع بزرگان بورسی امسال بهتر از انتظار برگزار شد و در حالی که انتظار میرفت به دلیل وضعیت رکودی و نگرانی شرکتها از وضعیت نقدینگی با تقسیم سود پایین همراه باشد، تقسیم سود بزرگان بازار نظیر فولاد، فملی، شبندر و شپنا اعدادی فراتر از انتظار بود. همچنین درصد بالای پیشرفت در پروژههای آب رسانی، در مدار قرار گرفتن قسمتی از نیروگاهها و طرحهای توسعه در زیر مجموعهها از جمله این اتفاقات بود. جمیع این اتفاقات نشانگر افق گشایی در وضعیت صنعت و به تعاقب آن بورس در ماههای آتی است.
-
مسیر اقتصاد چین در سال ۲۰۲۵ بررسی شد؛
تعادل در میانه چالشها
اقتصاد چین در سال ۲۰۲۵ با چالشهای خارجی و فشارهای جنگ تجاری آمریکا و چین روبرو است، اما با سیاستهای ضد رکود و مالی فعال، تلاش میکند رشد داخلی را حفظ کند. بازار مسکن در رکود است اما زیرساختها نقش مهمی در ثبات اقتصاد ایفا میکنند. دولت با افزایش انتشار اوراق قرضه و سرمایهگذاری هدفمند، به دنبال تقویت تقاضا و شتابدهی به رشد اقتصادی است.
-
از آرامکو تا پوسکو
بنگاههای بزرگ به مثابه ستونهای فقرات اقتصادهای ملی عمل میکنند. آنها سرمایههای عظیم را جذب، مدیریت و تخصیص میدهند، فناوریها را توسعه میدهند و با ایجاد زنجیرههای ارزش، اقتصادهای محلی را به بازارهای جهانی پیوند میزنند. این گزارش تحلیلی به بررسی نقش بنگاههای بزرگ در هدایت سرمایههای ملی میپردازد و با تمرکز بر دو نمونه برجسته - آرامکو و پوسکو - الگوهای موفقیت و چالشهای پیش روی بنگاههای پیشران را تحلیل میکند. این گزارش تاکید دارد، بنگاههای بزرگ میتوانند سرمایههای ملی را به گونهای هدایت کنند که هم رشد اقتصادی را تضمین کنند و هم به توسعه پایدار و عادلانه کمک کنند.
-
رقابت ژئوفلزی
در سال ۲۰۲۵، بازار جهانی آلومینیوم با رشد تقاضا در خودروسازی برقی، انرژیهای تجدیدپذیر و ساختوساز مواجه است. چین همچنان بازیگر اصلی تولید باقی میماند، اما سیاستهای زیستمحیطی سختگیرانه ممکن است عرضه را محدود کند. قیمتها نوسانی ولی در مسیر صعودی پیشبینی میشوند. نوآوری در بازیافت و استفاده از آلومینیوم سبز مورد توجه است و سرمایهگذاری در فناوریهای کمکربن، آینده بازار را شکل میدهد.
-
آیا دوران طلایی فولاد به پایان رسیده است؟
زنگ هشدار برای فولاد اروپا
صنعت فولاد در آستانه بازتعریف جایگاه خود در اقتصاد جهانی است. در شرایطی که جهان با بحرانهای انرژی، رکود اقتصادی و رقابت فشرده روبهرو است، فولاد دیگر آن بازیگر باثبات گذشته نیست. کاهش ۶۲ درصدی سود آرسلورمیتال، جهش قیمت انرژی و فشار فولاد ارزانقیمت چین تنها بخشی از واقعیت امروز این صنعت است. آیا دوران طلایی فولاد به پایان رسیده است؟
-
گروه ردبول در ورزش؛
ساختن یک امپراتوری جهانی در فوتبال و فراتر از آن
ردبول از یک نوشیدنی انرژیزا آغاز کرد، اما با سرمایهگذاریهای جسورانه و استراتژیهای نوآورانه، به یکی از بزرگترین قدرتهای ورزشی جهان تبدیل شد؛ از باشگاههای فوتبال اروپا و آمریکا تا فرمول یک و ورزشهای هیجانی، امپراتوری ردبول مرزهای ورزش حرفهای را بازتعریف کرده است.