پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، گزارش تازه خانه صنعت و معدن استان اصفهان، تصویری دقیق از الگوی مصرف برق واحدهای صنعتی استان ارائه می‌دهد؛ گزارشی که با مرور آن می‌توان به جمع‌بندی روشن و جامعی درباره وضعیت موجود و راه‌های عبور از چالش‌های فعلی رسید. این گزارش نشان می‌دهد که از مجموع ۶ هزار و ۳۴۴ واحد صنعتی در استان اصفهان، چهار هزار و ۹۶۴ واحد (معادل ۷۸ درصد) فعال هستند و این واحدهای فعال، ۹۳ درصد از کل مصرف برق صنعتی استان را به خود اختصاص داده‌اند (جدول ۱). این تمرکز بالای مصرف در واحدهای فعال، به ویژه در مقایسه با واحدهای غیرفعال (۸۴۹ واحد با تنها ۳% مصرف) و نیمه‌فعال (۵۴۹ واحد با ۴% مصرف)، نشان‌دهنده اهمیت حیاتی بهینه‌سازی در بخش عملیاتی و فعال صنعت است.

نگاهی عمیق‌تر به جدول ۲ (واحدهای فعال بر اساس قدرت انشعاب) آشکار می‌سازد که واحدهای با قدرت انشعاب بیش از ۱۰۰۰ کیلووات ساعت، اگرچه تنها ۴۸۴ واحد (حدود ۹.۷۹ درصد از کل واحدهای فعال) را شامل می‌شوند، اما تقریباً ۵۹.۸۱ درصد از کل مصرف برق واحدهای فعال استان را به خود اختصاص داده‌اند. این تمرکز مصرف در تعداد اندکی از واحدهای بزرگ و بسیار پرمصرف، یک فرصت استراتژیک بی‌بدیل را برای سرمایه‌گذاری هدفمند در بهره‌وری انرژی فراهم می‌کند. هرگونه بهبود در راندمان مصرف این ۴۸۴ واحد صنعتی، تأثیر چشمگیری بر کل مصرف صنعتی استان و در نتیجه، بر هزینه‌های عملیاتی و مزیت رقابتی آن‌ها خواهد داشت.

شناسایی کانون‌های استراتژیک برای مداخله

جدول ۳ گزارش، که مصرف برق را بر اساس حوزه فعالیت (کد آیسیک) دسته‌بندی کرده است، قلب تحلیل استراتژیک ما را تشکیل می‌دهد. با مقایسه «سهم از تعداد» واحدها با «سهم از کل مصرف»، می‌توان صنایع با شدت انرژی بالاتر و پتانسیل بیشتر برای بهینه‌سازی را شناسایی کرد:

ساخت فلزات اساسی (کد آیسیک ۲۷): این بخش با ۲۹۳ واحد، تنها ۵.۹۲ درصد از کل واحدهای فعال استان را تشکیل می‌دهد اما، ۱۶.۶۹ درصد از کل مصرف برق صنعتی استان را به خود اختصاص داده است.

نسبت مصرف به تعداد: تقریباً ۲.۸۲ به ۱ (۱۶.۶۹ درصد تقسیم بر ۵.۹۲ درصد). این نسبت بالا، نشان‌دهنده شدت انرژی بسیار بالا در این صنعت است. این حوزه (شامل تولید فولاد، مس و سایر فلزات پایه) به وضوح اولویت اول و استراتژیک برای سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی انرژی است. هرگونه بهبود در راندمان مصرف برق در این واحدها، تأثیر مستقیمی بر کاهش بهای تمام شده تولید و در نتیجه، افزایش حاشیه سود و مزیت رقابتی آن‌ها خواهد داشت. این امر به ویژه در شرایط رقابت جهانی و نوسانات قیمت مواد اولیه، حیاتی است.

ساخت منسوجات (کد آیسیک ۱۷): این صنعت با ۱۰۴۳ واحد، ۲۱.۰۹ درصد از تعداد واحدها را شامل می‌شود و ۲۷.۱۷ درصد از کل مصرف را به خود اختصاص داده است.

نسبت مصرف به تعداد: تقریباً ۱.۲۹ به ۱ (۲۷.۱۷ درصد تقسیم بر ۲۱.۰۹ درصد). اگرچه اختلاف به اندازه فلزات اساسی فاحش نیست، اما همچنان نشان‌دهنده سهم مصرفی بالاتر از سهم تعدادی است. این حوزه نیز می‌تواند به عنوان اولویت دوم برای بررسی و اجرای طرح‌های بهینه‌سازی انرژی در نظر گرفته شود.

ساخت سایر محصولات کانی غیر فلزی (کد آیسیک ۲۶): این بخش با ۱۲۸۰ واحد (۲۵.۸۸ درصد از تعداد)، ۲۲.۹۲ درصد از مصرف را به خود اختصاص داده است.

نسبت مصرف به تعداد: تقریباً ۰.۸۸ به ۱ (۲۲.۹۲ درصد تقسیم بر ۲۵.۸۸ درصد). این نسبت نشان‌دهنده راندمان نسبتاً بالاتر یا ماهیت کمتر انرژی‌بر فرآیندها در این حوزه نسبت به سهم تعدادی آن‌ها است.

بر اساس جدول بالا، شهرستان شاهین شهر و میمه با ۶۸۰ واحد تولیدی ۱۷.۳ درصد از برق صنعتی استان را مصرف می‌کند، پس از آن شهرستان اصفهان با ۷۰۰ واحد و ۱۷ درصد و نجف آباد و کاشان با ۱۴ و ۱۱ درصد قرار دارند، در صورتی که صنایع سنگین استان نظیر ذوب آهن، فولاد مبارکه، سبا و سیمان سپاهان در شهرستان‌های مبارکه و لنجان قرار دارند و شهرستان مبارکه با وجود ۲۵۹ واحد تولیدی، تنها ۴.۷ درصد از برق استان را مصرف کرده و عدد آن از کوهپایه و شهرضا کمتر بوده و در کنار آران و بیدگل در رتبه ۸ مصرف استان قرار می‌گیرد.

در طرف مقابل اما استان اصفهان با بهره گیری از ۱۱ نیروگاه خود بیش از ۷ مگاوات برق تولید می‌کند که این عدد برابر با ۸۰ درصد از مصرف استان است، در این بین دو نیروگاه ذوب آهن و فولاد مبارکه توسط صنایع سنگین اصفهان احداث شده که بر اساس اطلاعات موجود، میزان تولید نیروگاه ذوب آهن ۱۵۴ مگاوات بوده و نیروگاه ۲۴۳ مگاواتی فولاد مبارکه نیز با طرح توسعه سیکل ترکیبی خود تا کنون به بالای ۴۰۰ مگاوات تولید رسیده که تا پایان سال با افتتاح واحد بخار، ظرفیت تولید آن به بالای ۹۰۰ مگاوات خواهد رسید. مضاف بر این نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز هم اکنون ظرفیت ۱۲۰ مگاواتی آن افتتاح شده تا سال آینده ظرفیت آن به ۶۰۰ مگاوات خواهد رسید که مجموعاً تولید برق واحدهای صنعتی اصفهان را به ۱۷۰۰ مگاوات خواهد رساند.

پیامدهای استراتژیک و فرصت‌های توسعه

رهبری هزینه در صنایعی مانند فلزات اساسی که سهم انرژی در بهای تمام شده بالاست (با نسبت مصرف به تعداد ۲.۸۲ به ۱)، هرگونه کاهش در مصرف انرژی به طور مستقیم به کاهش قابل توجه هزینه‌های تولید منجر می‌شود. این امر، توان رقابتی شرکت‌ها را در بازارهای داخلی و صادراتی افزایش می‌دهد. با توجه به چالش‌های فصلی تأمین انرژی در ایران، واحدهای صنعتی که بهره‌وری انرژی بالاتری دارند، در برابر قطعی‌های برق و گاز تاب‌آوری بیشتری خواهند داشت و کمتر دچار کاهش تولید و زیان‌های ناشی از آن خواهند شد. این یک مزیت استراتژیک در محیط عملیاتی کنونی است.

به تحلیل ایراسین، استان اصفهان دارای خوشه‌های صنعتی قوی در حوزه فلزات و فولاد است. بهینه‌سازی انرژی در این صنایع کلیدی، نه تنها به خود آن‌ها کمک می‌کند، بلکه با کاهش هزینه‌های نهاده‌ای، به صنایع پایین‌دستی و مرتبط نیز سود می‌رساند و کل خوشه را تقویت می‌کند. کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی فرآیندها، به طور مستقیم به کاهش ردپای کربن و آلاینده‌های زیست‌محیطی منجر می‌شود. این امر با روندهای جهانی پایداری همسو بوده و می‌تواند به بهبود تصویر و اعتبار شرکت‌ها در سطح ملی و بین‌المللی کمک کند. اما نکته کاملاً واضح در این آمارها این است که سهم صنایع سنگین که در حال اجرای طرح‌های کاهش مصرف هستند، به خودی خود عدد بالایی در کل مصرف صنعتی استان نیست و طرح‌های کاهش مصرف باید به طور گسترده در صنایع متوسط پیگیری شود.