پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، تاجران جهانی کالاهای اساسی، سود کلانی را که در پی بحران انرژی و جنگ اوکراین به دست آوردند، حالا به ابزار نفوذ تازه‌ای در بازار جهانی تبدیل کرده‌اند. آنها به‌سرعت در حال گسترش دامنه دارایی‌های خود هستند و در حوزه‌هایی چون پمپ‌بنزین‌ها، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، تجارت فلزات و سوخت‌های زیستی سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ اقدامی که کنترل بیشتر بر زنجیره‌های تأمین جهانی را برایشان به همراه دارد. طبق گزارش فایننشال‌تایمز، چهار شرکت خصوصی پیشرو - ویتول، ترافیگورا، مرکوریا و گانور- از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، مجموعاً بیش از ۵۷ میلیارد دلار سود خالص کسب کرده‌اند. هنوز نتایج مالی سال ۲۰۲۴ برخی از آنها اعلام نشده، اما روند سرمایه‌گذاری آنها از هم‌اکنون آشکار است: خرید دارایی‌های فیزیکی و ورود به حوزه‌های جدید.

سرمایه‌گذاری سنگین روی زیرساخت و انرژی

مارکو دوناند، مدیرعامل مرکوریا، این سال‌ها را «دوران استثنایی رونق» می‌نامد که به شرکت او امکان داده است ذخایر نقدی بسازد و پرتفوی خود را متنوع کند. او می‌گوید مرکوریا اکنون ۵ تا ۱۰ پروژه با هزینه بالای نیم میلیارد دلار، به‌ویژه در حوزه زیرساخت‌های معدنی و لجستیکی در دست دارد. از سوی دیگر، گانور - که نسبت به رقبای خود کوچک‌تر است - سودهای بی‌سابقه خود را به خرید سهام ۸۰۰ پمپ‌بنزین در پاکستان (تحت برند توتال پارکو) و یک نیروگاه گازی در اسپانیا اختصاص داده است. مدیرعامل گانور از تمایل این شرکت به توسعه در تولید گاز در آمریکا نیز خبر داده و تاکید کرده که سرعت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فیزیکی رو به افزایش است.

با افزایش فشار برای گذار به انرژی‌های پاک، تاجران کالا به سمت فلزات حیاتی این تحول، مانند مس و آلومینیوم، چرخیده‌اند. شرکت‌های مرکوریا، ویتول و گانور تیم‌هایی برای تجارت فلزات تشکیل داده‌اند تا از تقاضای رو به رشد این حوزه بهره ببرند و با ترافیگورا، بزرگ‌ترین شرکت خصوصی تجارت فلزات، رقابت کنند. هدف این شرکت‌ها تنوع‌بخشی به کسب‌وکار و کاهش وابستگی به نفت سنتی است.

رقابت شدیدتر، پلتفرم‌های قوی‌تر

بازار تجارت کالاهای اساسی طی سال‌های اخیر با ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین تولیدکنندگانی که بخشی از تجارت خود را مستقیماً انجام می‌دهند، رقابتی‌تر شده است. آدام پرکینز از شرکت مشاوره اولیور ویمن می‌گوید ۱۰ شرکت بزرگ این صنعت از سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰ درصد از سهم بازار خود را از دست داده‌اند. همین فشار باعث شده شرکت‌های سنتی به خرید دارایی‌های فیزیکی برای تقویت پلتفرم‌های تجارت خود روی بیاورند. طبق گزارش اولیور ویمن، سود ناخالص صنعت تجارت کالا در سال ۲۰۲۳ حدود ۹۵ میلیارد دلار بوده؛ رقمی که با وجود کاهش نسبت به سال‌های بحران‌زده ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱، همچنان ۵/۲ برابر میانگین سود بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ است.

ویتول؛ پیشتاز سود و تصاحب

شرکت ویتول، به‌عنوان بزرگ‌ترین تاجر مستقل انرژی، در سال ۲۰۲۳ به سود خالص ۲/۱۳ میلیارد دلار دست یافت؛ رقمی بالاتر از سود شرکت بریتیش پترولیوم. این سود پس از رکورد ۱۵ میلیارد دلاری ویتول در سال ۲۰۲۲ به دست آمد. ویتول از این منابع برای خرید بزرگ‌ترین پالایشگاه مدیترانه، شبکه پخش سوخت BP در ترکیه، و شرکت نفتی انگن در آفریقای جنوبی استفاده کرده است. اکنون این شرکت مالک نزدیک به ۱۰ هزار پمپ‌بنزین است و از مزیت دسترسی به زیرساخت‌هایی چون میدان‌های نفتی، پالایشگاه‌ها و پمپ‌بنزین‌ها برای تنظیم دقیق‌تر تولید و تجارت خود بهره می‌برد. ویتول همچنین با حمایت از شرکت «وارو انرژی»، وارد حوزه سوخت‌های زیستی شده و به‌تازگی شرکت انرژی «پریم» در اسکاندیناوی را به ارزش ۲ میلیارد دلار خریداری کرده است. همچنین با امضای قراردادهایی در غنا و کنگو، به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفتی و گاز مایع ادامه می‌دهد.

ترافیگورا؛ در مسیر بازتعریف دارایی‌ها

ترافیگورا که طی ۴ سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار سود کسب کرده، نیمی از این رقم را مجدداً در ترازنامه‌اش سرمایه‌گذاری کرده است. با این حال، درگیر دو پرونده کلاهبرداری بزرگ هم شده است: یک ضرر ۶۰۰ میلیون دلاری در تجارت نیکل و ضرر ۱/۱ میلیارد دلاری در مغولستان. با وجود این مشکلات، ترافیگورا همچنان به خرید دارایی ادامه داده؛ از جمله شرکت سوخت‌های زیستی بریتانیایی گرینرجی، پالایشگاه Fos-sur-Mer در فرانسه و یک نیروگاه گازی در تگزاس. ریچارد هولتوم، مدیرعامل جدید این شرکت، گفته که دارایی‌های کم‌بازده را تحت بررسی قرار داده و می‌خواهد ساختار عملیاتی شرکت را ساده‌سازی کند. او می‌گوید: «هیچ دارایی‌ای برای ما مقدس نیست.»