-
دماسنج تولید
«سرمایه‌گذاری برای تولید» وقتی معنا پیدا می‌کند که زمین بازی اقتصاد، امن و قابل پیش‌بینی باشد. بدون ثبات، حتی بهترین شعارها هم راه به جایی نمی‌برند. اقتصاد ایران، سال‌هاست زیر بار تصمیم‌های لحظه‌ای، نرخ‌های پرنوسان و مقررات متغیر، سرمایه را فراری داده است. اگر قرار است تولید جان بگیرد، باید آغوش اقتصاد را برای سرمایه‌گذار امن و قابل پیش‌بینی کرد؛ وگرنه فرصت‌ها باز هم به سمت مقصدی دیگر کوچ خواهند کرد.
-
از تصدی‌گری به تسهیل‌گری
در گزارش جهانی سرمایه‌گذاری ۲۰۲۴ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، اهمیت دولت دیجیتال به عنوان ابزاری برای تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری به وضوح مورد تاکید قرار گرفته است. تغییر از تصدی‌گری به تسهیل‌گری در حکمرانی، به معنای کاهش مداخلات مستقیم دولت در فعالیت‌های اقتصادی و تمرکز بر ایجاد زیرساخت‌های نهادی و فنی برای ارتقای فضای سرمایه‌گذاری است. این روند مستلزم بازنگری در نقش دولت، بهبود شفافیت، کارآمدسازی فرآیندها و پاسخگویی بیشتر نهادهای عمومی است.
-
اعتمادسازی معدنی
آرژانتین، پس از دو دهه سیاست‌های مالی سهل‌انگارانه و کسری بودجه‌ای که در دهه 2010 به‌طور متوسط 5درصد تولید ناخالص داخلی بود، در حال بازنویسی داستان اقتصادی خود است. رژیم تشویقی سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های کلان (RIGI)، با معافیت‌های مالیاتی 10ساله و تضمین‌های ارزی برای پروژه‌های بالای 200 میلیون دلار، سیگنالی قوی به سرمایه‌گذاران جهانی ارسال کرده است. طبق گزارش بانک جهانی، جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بخش معدن آرژانتین در سال 2024 به 2/3 میلیارد دلار رسیده؛ رشدی 40درصدی نسبت به سال قبل. اما این معجزه چطور اتفاق افتاد؟
-
بازسازی توان تولید
سال جاری به سرمایه‌گذاری در تولید نام‌گذاری شده است تا توجه ویژه‌ای به توسعه زیرساخت‌ها، نوسازی تجهیزات و افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور جلب شود. با توجه به چالش‌های اقتصادی، تحریم‌ها و نیاز به تقویت تولید ملی، این نام‌گذاری به‌عنوان یک اقدام راهبردی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، بهبود فرآیندهای تولید و رفع موانع اقتصادی صورت گرفته است. هدف آن ارتقای توان رقابتی و ایجاد اشتغال پایدار از طریق رشد پایدار در بخش تولید است.
-
از آرامکو تا پوسکو
بنگاه‌های بزرگ به مثابه ستون‌های فقرات اقتصادهای ملی عمل می‌کنند. آنها سرمایه‌های عظیم را جذب، مدیریت و تخصیص می‌دهند، فناوری‌ها را توسعه می‌دهند و با ایجاد زنجیره‌های ارزش، اقتصادهای محلی را به بازارهای جهانی پیوند می‌زنند. این گزارش تحلیلی به بررسی نقش بنگاه‌های بزرگ در هدایت سرمایه‌های ملی می‌پردازد و با تمرکز بر دو نمونه برجسته - آرامکو و پوسکو - الگوهای موفقیت و چالش‌های پیش روی بنگاه‌های پیشران را تحلیل می‌کند. این گزارش تاکید دارد، بنگاه‌های بزرگ می‌توانند سرمایه‌های ملی را به گونه‌ای هدایت کنند که هم رشد اقتصادی را تضمین کنند و هم به توسعه پایدار و عادلانه کمک کنند.
-
فرسودگی خاموش
حتی در هیاهوی تورم و تلاطم‌های ارزی، شاید کمتر کسی به این فکر کند که موتور تولید ایران، آهسته اما پیوسته در حال خاموش شدن است. پشت این خاموشی، عددهایی نهفته که به ظاهر خشک‌اند، اما در دل خود، روایتی تلخ از افول تدریجی زیرساخت‌های تولیدی کشور دارند؛ روایت فرسودگی بی‌صدا. گزارش پیش‌رو بر پایه داده‌های رسمی بانک مرکزی، روند افول سرمایه‌گذاری را از منظر کمّی و کیفی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه یکی از اصلی‌ترین متغیرهای تولید، در حال فرسایش مزمن است.
-
هم‌راستایی نهادی
سرمایه‌گذاری در تولید، محرک اصلی رشد اقتصادی و رقابت‌پذیری کشور است و نیازمند حکمرانی مطلوب با الزامات نهادی، حقوقی، مالی و فناورانه است. سیاست‌های پایدار، شفافیت، تسهیل مقررات، تقویت حقوق مالکیت و توسعه زیرساخت‌ها نقش کلیدی در جذب سرمایه دارند. برای تحقق اهداف تولید در ۱۴۰۴، هم‌راستایی دولت و بخش‌خصوصی ضروری است. تدوین نقشه راه و برنامه‌ریزی هوشمند، با توجه به فناوری، محیط‌زیست و صادرات، زمینه‌ساز تاب‌آوری اقتصادی است.
-
حکمرانی نوآورانه
دولت‌ها همواره نقش مهمی در پر کردن شکاف‌های بازار ایفا کرده‌اند. یکی از زمینه‌های کلیدی این مداخله، سرمایه‌گذاری در کارآفرینی و نوآوری است؛ گزارش حاضر به بررسی الگوهای گوناگون مداخله دولت‌ها در تامین مالی کارآفرینانه در سطح جهانی می‌پردازد و با اتکا به داده‌های جامع ۷۵۵ برنامه در ۶۶ کشور طی سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۹، تحلیل می‌کند که چگونه دولت‌ها در کنار بخش‌خصوصی می‌توانند کارآیی سرمایه‌گذاری را بهبود دهند.
-
زنجیره‌های گمشده
سرمایه‌گذاری نیازمند خوش‌بینی به آینده‌ای باثبات و کم‌ریسک است. بی‌ثباتی‌های داخلی (مدیریتی، سیاستی، تقنینی، سیاسی) و خارجی (تنش‌های منطقه‌ای و جهانی) مانع سرمایه‌گذاری شده و به فرار سرمایه یا فعالیت‌های غیرمولد منجر می‌شود. ایران به دلیل وابستگی به نفت، نیاز بیشتری به روابط باثبات خارجی دارد. دعوت از سرمایه‌گذاری خارجی بدون اصلاح ساختارهای ناکارآمد داخلی و حفظ سرمایه‌های موجود، غیرمنطقی است. همچنین، تکمیل زنجیره‌های صنایع بزرگ برای بهره‌مندی از ارزش افزوده و اشتغال ضروری است.
-
راهی پر از سنگلاخ
سرمایه‌گذاری مولد در صنعت و معدن، برخلاف سفته‌بازی، بر خلق ارزش واقعی تمرکز دارد. این سرمایه‌گذاری‌ها آینده‌سازند؛ اشتغال پایدار، ارتقای مهارت و توسعه زیرساخت را رقم می‌زنند. از کارخانه مس در شیلی تا فولاد سبز در کره‌جنوبی، هر پروژه نقطه عطفی برای نسل‌هاست. طبق گزارش بانک جهانی ۲۰۲۴، این کشورها تا ۲۵ درصد رشد بهره‌وری بیشتری نسبت به دیگران داشته‌اند.